Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

«Χαῖρε, Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ…»
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου – από τις λέξεις «εὖ» και «άγγελμα», το καλό άγγελμα δηλαδή – δηλώνει την ευχάριστον είδησιν που εδόθη υπό του αρχαγγέλου Γαβριήλ: «Χαῖρε, Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ, εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν.» (Λουκ. Α’28). Χαίρε εσύ η οποία έχεις λάβει πολλάς και εξαιρετικάς χάριτας από τον Θεόν, ο Κύριος είναι μαζί σου και αυτός σε εχαρίτωσε. Έχεις ευλογηθεί όσο καμμία άλλη εκ των γυναικών. Το απ’ αιώνος μυστήριο αποκαλύπτεται και ο Υιός του Θεού «υιός του ανθρώπου» γίνεται, και αυτή η ενανθρώπησις του Θεού είναι άλλο ένα δείγμα του ανεξαντλήτου ελέους του, εκπλήρωσις της υποσχέσεως την οποία έδωσε μετά την πτώση των πρωτοπλάστων, και η οποία αποκαλείται «Πρωτευαγγέλιο».
Ο Ευαγγελισμός είναι, όπως λέγει ο Ιωσήφ Βρυέννιος, η διόρθωσις των γεγονότων άτινα εγένοντο εν τω Παραδείσω ἐν τῇ ἀρχῇ της δημιουργίας του ανθρώπου. Εκεί εκ γυναικός ήρξατο η πτώσις με τα οδυνηρά αποτελέσματα, εδώ εκ γυναικός ήρξαντο όλα τα αγαθά. Η Παναγία είναι η νέα Εύα. Εκεί υπήρχε ο αισθητός παράδεισος, εδώ η Εκκλησία. Εκεί ο Αδάμ, εδώ ο Χριστός. Εκεί ο όφις, εδώ ο Γαβριήλ. Εκεί ο ψιθυρισμός του όφεως εις την Εύα, εδώ ο χαιρετισμός του αρχαγγέλου εις την Μαρία. Ούτω εδιορθώθη η παρακοή των πρωτοπλάστων.
Η πτώσις των πρωτοπλάστων και οι συνέπειες αυτής εκληρονομήθησαν εις όλον το ανθρώπινο γένος. Φυσικά και η Παναγία δεν ήτο απηλλαγμένη από τις συνέπειες του θανάτου και της φθοράς. Αλλά αφ’ ης το ʼγιο Πνεύμα, η θεία φύση ηνώθη με την ανθρωπίνη, εν γαστρί της Παρθένου, η Παναγία απέκτησε τη θέωση και πρώτη εγεύθη την ελευθέρωσίν της από το προπατορικό αμάρτημα. Ούτω η Υπεραγία Θεοτόκος εγένετο η του Αδάμ επανόρθωσις και του ʼδου η νέκρωσις… και ως αγρός χωρίς να οργωθεί εβλάστησε τον στάχυ τον θεϊκό, τον αίροντα τας αμαρτίας ημών.
Η απάντησις της Παναγίας προς τον αρχάγγελο Γαβριήλ υπήρξεν εκφραστική: «ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά σου.» (Λουκ. Α’38). Φανερώνεται η υπακοή της εις τον λόγον του αρχαγγέλου, αλλά και υπακοή εις τον Θεόν δια γεγονός παράδοξον εις την ανθρωπίνη λογική. Επειδή η Θεοτόκος είχε φθάσει εις την θέωση, ήτο αδύνατον να αρνηθή το θέλημα του Θεού και να μη συγκατατεθή εις την ενανθρώπησή του. Είχε την τελείαν ελευθερίαν και δια τούτο ενεργούσε πάντοτε κατά φύσιν χωρίς αμφιβολίες. Ημείς, επειδή δεν έχομεν φθάσει εις την θέωση, έχομεν ατελή ελευθερία και αμφιταλαντευόμεθα περί του πρακτέου.
Η ερώτηση της Αειπαρθένου «Πῶς ἔσται μοι τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω;» (Λουκ. Α’34) φανερώνει την ταπείνωση αλλά και το παράδοξο της ασπόρου συλλήψεως – όμως, «ὅπου γὰρ βούλεται Θεὸς, νικᾶται φύσεως τάξις». Ενταύθα όταν λέγωμεν δια την εν γαστρί της Παρθένου σύλληψιν του Χριστού με τη δύναμη και τη δημιουργική ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, δεν απομονώνουμε τούτο από την Αγία Τριάδα, διότι κατά τους Πατέρας της Εκκλησίας μας, είναι κοινή η ενέργεια του Τριαδικού Θεού. Η διατύπωση αυτής της δογματικής αληθείας είναι ότι, ο Πατήρ ευδόκησε την σάρκωση του Υιού του, ο Υιός και Λόγος του Θεού αυτούργησε τη σάρκωσή του και το ʼγιο Πνεύμα την ετελεσιούργησε.
Δια την άσπορον σύλληψιν ο αρχάγγελος Γαβριήλ είπεν εις τον δίκαιον Ιωσήφ τον μνήστορα «μὴ φοβηθῇς παραλαβεῖν Μαριὰμ τὴν γυναῖκά σου· τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν ἐκ Πνεύματός ἐστιν ῾Αγίου.» (Ματθ. Α’20). Ο Χριστός με την σύλληψή του δεν προκάλεσε φθορά της Παρθένου, δι’ αυτό η Θεοτόκος ήτο και έμεινε παρθένος πρό του τόκου, κατά τον τόκον και μετά τον τόκον. Αυτό μαρτυρούν τα τρία αστέρια τα λεγόμενα «παρθενόσημα», άτινα ο αγιογράφος σχηματίζει πάντοτε επί του ιματίου της Θεομήτορος, εις το ύψος του μετώπου και των ώμων της, ενώ τα ολόχρυσα κρόσσια που εικονογραφούνται επί των ενδυμάτων της, στο ύψος του βραχίονα, υποδεικνύουν τις αρετές της και τα αμέτρητα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος.
Ασφαλώς δεν είναι αρκετόν να εορτάζωμεν εξωτερικώς μόνον τα γεγονότα της θείας ενανθρωπήσεως, αλλά να τα προσεγγίζωμεν υπαρξιακώς και πνευματικώς, εκζητούντες με κατάνυξη και συντριβή από την Παναγία μας, που είναι σκέπη ημών και κραταίωμα, τας θερμάς ικεσίας της δια μετάνοιαν και επιστροφήν εις την οδόν της σωτηρίας, που είναι και ο σκοπός της ζωής μας, και τας πρεσβείας της προς τον Υιόν και Θεόν της και Θεό ημών ώστε να διαπλεύσουμε εν ασφαλεία το πολυτάραχον πέλαγος της παρούσης ζωής και να ελλιμενιστούμε εις τον ακύμαντο λιμένα της Βασιλείας των Ουρανών. Γένοιτο.
Ιωάννης Κάππος
Υποστράτηγος ΕΛ.ΑΣ. ε.α.