ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΓΡΟΦΥΛΑΚΗΣ

Με τον όρο Αγροφυλακή ονομαζόταν ειδική δημόσια υπηρεσία, αστυνομική Αρχή, με σκοπό την τήρηση της δημόσιας τάξης και την πρόληψη του εγκλήματος σε αγροτικές περιφέρειες και χώρους. Στην Ελλάδα η Αγροφυλακή περιλαμβανόταν στα Σώματα Ασφαλείας.

Η Αγροφυλακή ή αγροτική αστυνομία πρωτοεμφανίστηκε ως έννοια στο νεοσύστατο Βασίλειο της Ελλάδος με Βασιλικό Διάταγμα της 31 Δεκ. 1836 "περί προφυλάξεως των δενδροφυτειών". Ο διορισμός των αγροφυλάκων ανετέθη στους δημάρχους. Το σύστημα αυτό δεν λειτούργησε αφ' ενός λόγω της οικονομικής αδυναμίας των δήμων, αφ' ετέρου λόγω της πατροπαράδοτης συνήθειας από την εποχή της τουρκοκρατίας κατά την οποία η φύλαξη των κτημάτων ανετίθετο από τον ιδιοκτήτη σε πρόσωπα της εμπιστοσύνης του. Για την άρση αυτών των εμποδίων εκδόθηκε ο νόμος ΤΞ' της 15 Σεπ. 1856 με τον οποίο η εκλογή των αγροφυλάκων ανετίθετο στους ιδιοκτήτες των κτημάτων. Με το νόμο ΓΣΙΗ' του 1907 "περί αγροφυλακής" η εκλογή των αγροφυλάκων γινόταν από τους ιδιοκτήτες με μυστική ψηφοφορία και υπέκειτο στην τελική έγκριση του Ειρηνοδικείου. Σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, όπως Επτάνησα, Λέσβο, Κρήτη κλπ ίσχυαν ειδικές διατάξεις σύμφωνα με τις οποίες η φύλαξη των κτημάτων γινόταν από σώμα με περίπου στρατιωτική οργάνωση που υπαγόταν στους κατά τόπους διοικητές της Χωροφυλακής. Η ποικιλία αυτών των συστημάτων έπαυσε με νόμο της 2 Φεβ. 1923 "περί αγροτικής ασφαλείας" όπως αυτό τροποποιήθηκε μετέπειτα από άλλους νόμους. Και πάλι όμως η σχετική νομοθεσία δεν ήταν σταθερή και εμφανίστηκαν κατά τόπους ειδικές διατάξεις. Το κύριο πρόβλημα της νομοθεσίας ήταν αν η Αγροφυλακή θα ήταν κρατική που θα χρηματοδοτείτο από το κράτος ή αν θα είναι τοπικού ενδιαφέροντος και θα οικονομικά θα βαρύνει την τοπική διοίκηση.

Στή σύγχρονη εποχή η οργάνωση και οι αρμοδιότητες του θεσμού αναπτύχθηκαν με το Ν.Δ. 3030/1954 "Περί Αγροφυλακής" και το Β.Δ.171/1966 "Περί κυρώσεως του κανονισμού Υπηρεσιών Αγροφυλακής. Η Αγροφυλακή οργανώθηκε κατά το πρότυπο της Χωροφυλακής, ως πολιτικό σώμα, με αποστολή την ασφάλεια των αγροτικών κτημάτων των υφισταμένων εκτός δασικής περιοχής και σχεδίου πόλεων, κωμοπόλεων και χωριών με αρμοδιότητα τη πρόληψη και καταστολή αγροτικών αδικημάτων, τη φύλαξη των αγροτικών κτημάτων, την επιστασία της διανομής των αρδευτικών υδάτων καθώς και διάφορους διακανονισμούς βοσκών κ.λπ.

Η Αγροφυλακή υπάχθηκε αρχικά στο Υπουργείο Εσωτερικών και αργότερα στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξεως με τέσσερις κεντρικές διευθύνσεις: τη Διεύθυνση Αγροτικής Ασφάλειας (με τρία επιμέρους τμήματα), τη Διεύθυνση Διοικητικού (με έξι επιμέρους τμήματα), τη Διεύθυνση Ειδικών Υπηρεσιών (με τρία επιμέρους τμήματα) και τη Διεύθυνση Επιθεώρησης. Οι περιφερειακές υπηρεσίες της Αγροφυλακής είναι νομαρχιακού επιπέδου και συγκροτούνται από τις κατά νομό Διοικήσεις Αγροφυλακής και τα Αγρονομεία τα οποία επανδρώνονται από τους αγρονόμους, τους αρχιφύλακες αγροφυλακής, τους αγροφύλακες, τους υδρονομείς και τους επόπτες των τελευταίων. Τα κατώτερα όργανα είναι ένστολοι, οπλοφορούν και ο ιεραρχικός σεβασμός εκδηλώνεται με στρατιωτικό χαιρετισμό και αντιχαιρετισμό.

Μετά την ψήφιση σχετικού νόμου το 2011 έπαψε να υφίσταται ως υπηρεσία και οι αρμοδιότητές της υπήχθησαν στις εκάστοτε Δασικές Υπηρεσίες ενώ το προσωπικό της μετατάχθηκε στις νέες «καλλικρατικές» περιφερειακές δασικές υπηρεσίες.

Οι αγρονόμοι που ασκούν την αγροτική ασφάλεια στη κατά τόπο αρμοδιότητά τους τυγχάνουν ειδικοί ανακριτικοί υπάλληλοι που ασκώντας τα εκ του νόμου καθήκοντά τους επί αγροτικών αδικημάτων μπορούν να υποκαταστήσουν σε κάποιες των περιπτώσεων τους δασοφύλακες και να εκδίδουν ειδικές διοικητικές πράξεις όπως αγροτικές διατάξεις ή αγροτικούς κανονισμούς.