Το ασφαλιστικό, τροχοπέδη για ανάπτυξη και απασχόληση (19-1-2016 )

Της ΡΟΥΛΑΑ ΣΑΛΟΥΡΟΥ απο την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Σημαντικό γενεσιουργό παράγοντα της κρίσης του 2009 χαρακτηρίζει το ασφαλιστικό ο πρώην υπουργός Τάσος Γιαννίτσης, ο οποίος σε ομιλία του στην εκδήλωση «Ασφαλιστικό: Δικαιοσύνη και Πραγματισμός» που πραγματοποίησε το «Δίκτυο για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη» εκτίμησε ότι πλέον, το ασφαλιστικό έχει φθάσει σε ένα σημείο όπου κάθε απόπειρα βελτίωσης μόνο με τα εργαλεία του ίδιου του συστήματος είναι αδιέξοδη και οδηγεί σε νέες περικοπές. Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος από το 2001 και μετά, όταν και απορρίφθηκε η μεταρρύθμισή του, αποφεύγει να σχολιάζει τα μέτρα που λαμβάνονται (το ίδιο έκανε και για τη νέα κυβερνητική πρόταση), το αθροιστικό έλλειμμα και οι συνολικές δημόσιες δαπάνες για το ασφαλιστικό έφθασαν την περίοδο 2006-2009 τα 71 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 83% των αθροιστικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων της περιόδου (γύρω στα 80 δισ. ευρώ). Οι ετήσιες δημόσιες δαπάνες για το ασφαλιστικό κυμαίνονταν την τελευταία δεκαετία μεταξύ 120% και 237% των μη κρατικών πόρων του ασφαλιστικού συστήματος. Το κράτος δηλαδή δεν χρηματοδότησε απλώς το ασφαλιστικό. Για πολλά χρόνια διέθετε πόρους που ξεπερνούσαν σημαντικά τα ετήσια έσοδα του ασφαλιστικού συστήματος. Αθροιστικά τα ελλείμματα που καλύφθηκαν από κρατική χρηματοδότηση αντιπροσώπευαν το 83,6% της αύξησης του δημόσιου χρέους στην περίοδο 2000-2009 και το 405,2% της αύξησης του δημόσιου χρέους στην περίοδο 2010-2014. Χωρίς την επίδραση αυτή, σύμφωνα με τον κ. Γιαννίτση, η χώρα θα βρισκόταν το 2009 με ένα δημόσιο χρέος που δεν θα της προκαλούσε τόσο σοβαρό πρόβλημα.

Οπως χαρακτηριστικά επισήμανε ο πρώην υπουργός, κατά τη χθεσινή εκδήλωση σε κεντρικό ξενοδοχείο, θέσεις όπως «η ανάπτυξη θα λύσει το ασφαλιστικό» ή ότι «όταν βελτιωθεί η απασχόληση θα βελτιωθεί και το ασφαλιστικό», είναι απλουστευτικές. Η ανάπτυξη και η απασχόληση δεν μπορούν να λύσουν το ασφαλιστικό, γιατί το ίδιο το ασφαλιστικό κρατά την ανάπτυξη και την απασχόληση σε χαμηλό επίπεδο. Μόνο η παράλληλη αντιμετώπισή τους μπορεί να δημιουργήσει έναν ανοδικό κύκλο με θετικό αποτέλεσμα και για τα δύο. Σύμφωνα με τον καθηγητή Οικονομικών, ο πόλεμος των γενεών είναι ήδη ορατός, καθώς ξεπεράσαμε το σημείο, όπου μπορούσαμε μέσα από βαθμιαίες παρεμβάσεις να βελτιώσουμε τις προοπτικές του ασφαλιστικού. Σήμερα πλέον, όσο ο στόχος είναι η αποτροπή κάθε νέας περικοπής, όσοι εργάζονται καλούνται να θυσιάσουν πολύ περισσότερα από όσα θυσίασαν οι παλαιότεροι, είτε μέσω μεγαλύτερων ασφαλιστικών εισφορών, είτε μέσω νέων φόρων, άλλων εισφορών ή τελών, είτε μέσω περικοπών δημοσίων δαπανών, ενώ έχουν και το βάρος της αποπληρωμής στο μέλλον των δυσβάστακτων χρεών του παρελθόντος. Επιπλέον, στερούνται κάθε βεβαιότητας για το μέλλον των δικών τους συντάξεων.

Η πρόεδρος του Δικτύου Αννα Διαμαντοπούλου, αφού επισήμανε πως η οργάνωση και η λειτουργία του ασφαλιστικού συστήματος αποτυπώνει όλες τις παθογένειες της πλειοψηφίας του ελληνικού πολιτικού συστήματος, οι οποίες επιβραβεύτηκαν σταθερά μέχρι και τις τελευταίες εκλογές από τους πολίτες, χαρακτήρισε τις προτεινόμενες αλλαγές αδιέξοδες. Οπως χαρακτηριστικά επισήμανε, σήμερα έχουμε 2,65 εκατ. συνταξιούχους, 3,63 εκατ. εργαζόμενους, 1,2 εκατ. άνεργους και 3,5 εκατ. οικονομικά μη ενεργό πληθυσμό, χαρακτηρίζοντας αδύνατο το ενδεχόμενο 3,63 εκατ. εργαζόμενοι να πληρώνουν τις συντάξεις 2,65 εκατ. συνταξιούχων, και μάλιστα συντάξεις που ο μέσος όρος είναι μεγαλύτερος από το εισόδημα των εργαζομένων. Σύμφωνα με την πρώην υπουργό, μια μεταρρύθμιση θα πρέπει να έχει βασικό στόχο το συμφέρον των νέων γενεών, ενώ η δομή θα πρέπει να στηρίζεται σε μια νέα συμφωνία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, δηλαδή:

• Τον ρόλο του κράτους που είναι η βασική σύνταξη και η αναπλήρωση συντάξεων μέσω των κυρίων και επικουρικών.

• Τα ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης τα οποία έχουν ως κύριο σκοπό την κλαδική διαφοροποίηση των εργαζομένων ως προς τις συνταξιοδοτικές παροχές και με προαιρετική οργάνωση.

Μια εναλλακτική πρόταση παρουσίασε ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, πρώην διοικητής του ΙΚΑ, Μιλτιάδης Νεκτάριος. Πρόκειται ουσιαστικά για την πρόταση που κατέθεσε και στην Επιτροπή Σοφών για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, στην οποία συμμετείχε, χωρίς βέβαια το πόρισμά της να ληφθεί ουσιαστικά υπόψη από τον αρμόδιο υπουργό Γ. Κατρούγκαλο. Σύμφωνα με τον κ. Νεκτάριο, το νέο σύστημα θα στηρίζεται σε τρεις πυλώνες για τις τρεις βασικές λειτουργίες του. Η αναπλήρωση συντάξεων θα γίνεται μέσω των κύριων και επικουρικών συντάξεων (για τις κύριες συντάξεις το σύστημα θα είναι διανεμητικό με καθορισμένες εισφορές), η πρόνοια μέσω της γενικευμένης εφαρμογής του ΕΚΑΣ και η κλαδική διαφοροποίηση μέσω των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (προαιρετική ασφάλιση). Το νέο σύστημα θα αφορά όσους ασφαλίστηκαν μετά το 1992, ενώ για τους υπόλοιπους θα υπάρχουν μεταβατικές ρυθμίσεις.