Κι όμως, υπάρχει λύση στο ασφαλιστικό
Κι όμως, υπάρχει λύση στο ασφαλιστικό
Του ΡΟΒΕΡΤΟΥ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ*
Είναι τεράστιο λάθος να συγχέουμε τα επαγγελματικά ταμεία με την αυτόνομη ύπαρξη των ιδιωτικών δομών κοινωνικής ασφάλισης και φυσικά είναι μη λογικό να θεωρούμε τις δομές της ιδιωτικής ασφάλισης το αντίπαλον δέος της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης.
Είναι τεράστιο λάθος να συγχέουμε τα επαγγελματικά ταμεία με την αυτόνομη ύπαρξη των ιδιωτικών δομών κοινωνικής ασφάλισης και φυσικά είναι μη λογικό να θεωρούμε τις δομές της ιδιωτικής ασφάλισης το αντίπαλον δέος της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης.
Τα τελευταία χρόνια και κυρίως στην περίοδο της δημοσιονομικής κρίσης αναζητάμε για το ασφαλιστικό τη λύση μέσα από άτολμες μεταρρυθμιστικές αλλαγές (εξαίρεση αποτελεί ο Ν.3863/10) και τολμηρές περικοπές παροχών.
Σήμερα ανεπιφύλακτα πρέπει να αναζητήσουμε τη λύση με τολμηρές μεταρρυθμίσεις, εγκαταλείποντας τις οριζόντιες και στοχευμένες περικοπές των συντάξεων.
Πρώτος λόγος, η κοινωνία δεν αντέχει άλλες περικοπές συντάξεων και δεύτερον, όσες περικοπές και αν κάνουμε αφήνοντας ανέπαφες τις οργανωτικές και λειτουργικές ατέλειες, το πρόβλημα του ασφαλιστικού θα συνεχίσει να βρίσκεται εμπρός μας απειλητικό και επιζήμιο για την ελληνική οικονομία και κοινωνία.
Επικεντρώνω λοιπόν τις προτάσεις μου για τις άμεσα επιβαλλόμενες μεταρρυθμιστικές τομές:
1ον. Τρία και μόνο ταμεία κύριας ασφάλισης
• Το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για όλους τους μισθωτούς.
• Ο ΟΑΕΕ για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες.
• Ο ΟΓΑ για το σύνολο των αγροτών.
Η φημολογούμενη δημιουργία ενός και μόνο ταμείου ασφάλισης είναι κατά βάση ορθή επιλογή, όμως με τις τωρινές συνθήκες δεν είναι εύκολη στη διαχείρισή της.
Ο όγκος του έργου των επιμέρους ενοποιήσεων των ασφαλιστικών οντοτήτων που σήμερα ενυπάρχουν στα τρία επιμέρους Ταμεία, με λογιστική, διαχειριστική και κανονιστική αυτοτέλεια, απαιτεί ένα τεράστιο έργο που μπορεί να επιτευχθεί γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα μέσω των τριών Ταμείων και όχι του ενός υπερταμείου.
2ον. Η δομή της κύριας σύνταξης είναι ορθό να απαρτίζεται από δύο τμήματα, όπως άλλωστε προβλέπεται στον Ν.3863/10.
• Την εθνική σύνταξη που αποδίδεται σε όλους όσοι συμπληρώνουν τον ελάχιστο χρόνο ασφάλισης. Η εθνική σύνταξη δίδεται χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, ή αν υπάρχουν τέτοια θα πρέπει να αφορούν τους ανασφάλιστους και να εξαιρούν τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.
• Το αναλογικό τμήμα της σύνταξης που οικοδομείται από τον κάθε ασφαλισμένο στη διάρκεια του εργασιακού του βίου.
Το αναλογικό τμήμα της σύνταξης πρέπει να καθορίζεται με κυρίαρχο τον συντελεστή της αναλογικής διανομής των πόρων που συνεισέφερε ο ασφαλισμένος με τις καθορισμένες εισφορές του, όμως ένα τμήμα αυτών των πόρων πρέπει να διέπεται από αρχές αναδιανομής που να αποσκοπούν στην ενίσχυση του αναλογικού τμήματος των συντάξεων αδύναμων κοινωνικών ομάδων, όπως εργαζόμενοι με μεγάλα χρονικά διαστήματα ανεργίας, ΑΜΕΑ, βαριά και επικίνδυνα επαγγέλματα.
Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει να διαφυλάσσεται η αναλογικότητα ως το βασικό κίνητρο ασφάλισης.
Το υφιστάμενο πλαίσιο του Ν. 3863/10, επικαιροποιούμενο, με στόχο την επίσπευση της εφαρμογής του με την ενσωμάτωση και της ρύθμισης που θα αποσβένει τις επιπτώσεις των σχετικών με τις συντάξεις αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας, μπορεί να καθορίσει το πλαίσιο υπολογισμού του αναλογικού τμήματος των συντάξεων.
3ον. Για την επικουρική ασφάλιση τολμώ να υποστηρίξω ότι πρέπει, με τη συναίνεση των ενδιαφερόμενων κλάδων, να αναζητηθεί η επιλογή της μετεξέλιξής τους σε επαγγελματικά ταμεία, με την παράλληλη ένταξη όλων των υπολοίπων σε ένα ενιαίο δημόσιο ταμείο επικουρικής ασφάλισης (ΕΤΕΑ).
4ον. Δημιουργία ενιαίων δομών υποστήριξης, των κύριων, των επικουρικών και των επαγγελματικών ταμείων:
• Αναβάθμιση της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής με τον μετασχηματισμό της σε Ανεξάρτητη Αρχή.
Η Εθνική Αναλογιστική Αρχή εποπτεύει και ελέγχει το σύνολο των Ταμείων σε ετήσια βάση, πιστοποιώντας τη βιωσιμότητά τους.
• Δημιουργία ενιαίου φορέα αξιοποίησης των αποθεματικών όλων των Ταμείων υπό την εποπτεία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και της ΤτΕ.
• Δημιουργία ενιαίου φορέα αξιοποίησης όλης της ακίνητης περιουσίας.
• Δημιουργία ενιαίου φορέα είσπραξης των μηνιαίων ασφαλιστικών εισφορών μέσω μιας εθνικής αναλυτικής περιοδικής δήλωσης.
• Δημιουργία ενιαίου φορέα είσπραξης όλων των ληξιπρόθεσμων οφειλών με την περαιτέρω ενίσχυση και διοικητική αναβάθμιση του σημερινού ΚΕΑΟ.
• Δημιουργία ενιαίας μηχανογραφικής υποδομής (ενιαίο ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα) με την ενιαιοποίηση των μηχανογραφικών υποδομών του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, των άλλων ασφαλιστικών ταμείων και της ΗΔΙΚΑ.
5ον. Πέραν των όσων προαναφέρονται, τα οποία αφορούν τις δομές των ασφαλιστικών ταμείων που λειτουργούν ως ΝΠΔΔ, πιστεύω ακράδαντα ότι πρέπει να εισαγάγουμε στο σύστημά μας δύο ακόμα κεφαλαιώδεις αλλαγές.
Η πρώτη αλλαγή αφορά την εταιρική τους διακυβέρνηση με την ουσιώδη αναβάθμιση των κοινωνικών εταίρων στο σύστημα διοίκησης των ασφαλιστικών οργανισμών και η δεύτερη αλλαγή αφορά την ενίσχυση της δυναμικής ανάπτυξης των επαγγελματικών ταμείων.
Τα επαγγελματικά ταμεία συγκροτούν στις σημερινές συνθήκες τη σύγχρονη εκδοχή των επικουρικών ταμείων.
Είναι τεράστιο λάθος να συγχέουμε τα επαγγελματικά ταμεία με την αυτόνομη ύπαρξη των ιδιωτικών δομών κοινωνικής ασφάλισης και φυσικά είναι μη λογικό να θεωρούμε τις δομές της ιδιωτικής ασφάλισης το αντίπαλο δέος της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης.
Οι δομές της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης ως κυρίαρχη συνιστώσα, μαζί με τα επαγγελματικά ταμεία και τις δομές της ιδιωτικής ασφάλισης, υπό την αποτελεσματική εποπτεία από τις δημόσιες αρχές, μπορούν στη νέα εποχή να συγκροτούν το νέο δίχτυ που θα οικοδομεί και θα διασφαλίζει ένα βιώσιμο και επαρκές πλαίσιο κοινωνικής ασφάλισης.
Αν συνειδητοποιήσουμε και αποδεχτούμε αυτή την κεφαλαιώδη θεσμική προσαρμογή, η ριζική και μακρόχρονη αντιμετώπιση του σημερινού προβλήματος του ασφαλιστικού είναι κατά την άποψή μου στέρεη και ασφαλής.
6ον. Τέλος, θέλω να επισημάνω τις λύσεις που πρέπει να διέπουν τον ΟΓΑ, το ΕΤΑΑ (Ταμείο Μηχανικών - Ιατρών - Δικηγόρων) και το ΝΑΤ.
Ο ΟΓΑ είναι ένα Ταμείο που βρίσκεται στη φάση της μετεξέλιξης των προνοιακών παροχών σε ανταποδοτικές. Η θεσμική βελτίωση για την ασφαλή και ταχεία μετάβαση είναι ένα αυτοτελές πρόβλημα που πρέπει να εξεταστεί, ειδικά και διεξοδικά, από τον αυτόνομο ΟΓΑ. Δύο όμως είναι τα βασικά προαπαιτούμενα αυτής της πορείας μετεξέλιξης του ΟΓΑ. Η διεύρυνση των εσόδων του από την ενσυνείδητη και ελεγχόμενη υπαγωγή των αγροτών στον ΟΓΑ, από την ηλικία των 18 τουλάχιστον ετών, και η καθολική πληρωμή των αγρεργατών και κυρίως των αλλοδαπών μέσω εργοσήμου με φορολογικά κίνητρα προς τους αγρότες, ως πάροχοι εργασίας.
Για τα Ταμεία των μηχανικών - ιατρών - δικηγόρων αλλά και των δημοσιογράφων αξίζει τον κόπο να προβληματισθούμε αναζητώντας βιώσιμες λύσεις μέσω της καθολικής μετεξέλιξής τους σε επαγγελματικό ή επαγγελματικά ταμεία ειδικού σκοπού με θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής ένταξης των ασφαλισμένων όλων των κλάδων.
Η επιλογή αυτή αφήνει ανοιχτή την προοπτική μη κατάργησης ή επαναθεσμοθέτησης οικονομικών πόρων, ως ασφαλιστικές εισφορές, από τους συναλλασσόμενους με τα Ταμεία αυτά.
Ειδικότερα για το ΝΑΤ, ως ένα Ταμείο που οι συντάξεις του κατοχυρώνονται κατά βάση από τον κρατικό προϋπολογισμό με ετήσια επιχορήγηση που ξεπερνά το 94%, πιστεύω ότι πρέπει να αναζητήσουμε ειδικό πόρο από τις εμπορευματικές μεταφορές.
7ον. Σε ό,τι αφορά, τέλος, το κρίσιμο θέμα της οικονομικής βιωσιμότητας της τελικής εθνικής μας πρότασης, ως προς τη δημοσιονομική επιβάρυνση, οφείλουμε να θέσουμε στην αξιολογική κρίση των θεσμών την παρακάτω πρόταση.
Εκπόνηση εντός του 1ου εξαμήνου του 2016 αναλογιστικής μελέτης από την αναλογιστική υπηρεσία του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας είτε από κορυφαίο οικονομικό οίκο που θα επιλεγεί από την κυβέρνηση και τους θεσμούς.
Αν από την αναλογιστική μελέτη προκύπτουν ελλειμματικοί οικονομικοί κύκλοι για τα επόμενα 4-5 έτη, τα ελλείμματα αυτά μπορεί να καλυφθούν είτε από κάποια πρόσκαιρη δανειοδότηση είτε από άντληση πόρων από τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία υπό τον όρο της επανισχυροποίησης της ρύθμισης των 100 δόσεων.
Υποστηρίζω ανεπιφύλακτα ότι το προαναφερόμενο άθροισμα των μεταρρυθμιστικών αλλαγών θα μπορούσε να αποτελέσει στον δημόσιο διάλογο το πλαίσιο συνεύρεσης όλων των πολιτικών δυνάμεων που στηρίζουν τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας. Σε μια τέτοια περίπτωση η συμφωνία των θεσμών είναι μια διεκδίκηση με υπόθεση.
* Ο κ. Ροβέρτος Σπυρόπουλος είναι πρώην διοικητής του ΙΚΑ.
Περισσότερα διαβάστε εδώ www.kathimerini.gr/841118/article/oikonomia/ellhnikh-oikonomia/apoyh-ki-omws-yparxei-lysh-sto-asfalistiko