Μάχη της Αλαμάνας 22-4-1821
Στις 22 Απριλίου του 1821, ο Αθανάσιος Διάκος στη θέση Αλαμάνα έδωσε με 48 άντρες μια απελπισμένη, σώμα με σώμα, μάχη.
Η επανάσταση στη Ρούμελη είχε ήδη ξεσπάσει και η Λιβαδειά, ελεύθερη πια, είχε σηκώσει την ελληνική σημαία στο κάστρο της, από τις 4 Απριλίου του 1821. Η επιλογή του αυτή, εμψύχωνε κι άλλους Έλληνες στον αγώνα για την εθνική απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό και έδινε χρόνο στους εξεγερμένους Έλληνες της Τριπολιτσάς, εμποδίζοντας την ενίσχυση των Τούρκων της Πελοποννήσου, με επιπλέον στρατιωτικές δυνάμεις. Εναντίον των εξεγερμένων της Ρούμελης, είχαν καταφτάσει ο Ομέρ-Βρυώνης και ο Κιοσέ-Μεχμέτ, επικεφαλής 8.000 πεζών και 900 ιππέων Τούρκων, με διαταγή να καταπνίξουν την επανάσταση στη Ρούμελη και στη συνέχεια να προχωρήσουν στην Πελοπόννησο, για να καταστείλουν και την επανάσταση στην Τριπολιτσά. Αν και ο Διάκος αγωνίστηκε ηρωικά μέχρι τέλους, έπεσε στα χέρια των Τούρκων, αφού τέτοιες άνισες πολεμικές αναμετρήσεις είχαν προδιαγεγραμμένη έκβαση.
Η αυταπάρνηση και το θάρρος του Διάκου και των παλληκαριών που πολέμησαν μαζί του, έκαναν τον Ομέρ-Βρυώνη να θελήσει να προσεταιριστεί τον ήρωα και να τον πάρει με το μέρος του στα δικά του στρατεύματα. Έτσι, στη συνοπτική δίκη που στήθηκε στην Πλατεία Λαού, εκεί όπου σήμερα υπάρχει το Ηρώο του Διάκου, οι Τούρκοι του έταξαν τιμές και αξιώματα, εάν απαρνούνταν τον αγώνα και προσχωρούσε στο τουρκικό στρατόπεδο. Ο Διάκος αρνήθηκε, απαντώντας με την ιστορική φράση : «Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω» και οι Τούρκοι τον θανάτωσαν με μαρτυρικό τρόπο, παλουκώνοντάς τον, ζωντανό.
Μετά το «σούβλισμα», ο όχλος άναψε φωτιά πάνω στην οποία τοποθέτησαν τον κατακρεουργημένο, αλλά ζωντανό ακόμα Διάκο, καθώς και τα αποκομμένα από το σώμα, κεφάλια 130 ηρώων, μεταξύ των οποίων και το κεφάλι του Επισκόπου Σαλώνων, Ησαΐα.
Το μαρτύριο του Διάκου υπήρξε αφόρητο και αναδεικνύει σε όλο της το μέγεθος την τουρκική αγριότητα, που ζητούσε να εκφοβίσει τους υπόδουλους σπέρνοντας τρόμο και πανικό, αποδεικνύοντας όμως ταυτόχρονα και την βαθιά ανασφάλεια των τυράννων. Θυμάστε που ο αρχαίος φιλόσοφος Πλάτωνας έδινε στους φιλοσόφους τον υψηλότερο βαθμό ευδαιμονίας, ενώ στους τυράννους τον πιο χαμηλό;
Σύμφωνα τώρα με προφορικές παραδόσεις, στον χώρο όπου βρίσκεται σήμερα το Λαογραφικό Μουσείο Φθιώτιδας, υπήρχε στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, ένα παλιό και εγκαταλελειμμένο χάνι. Ο στάβλος του, μετατράπηκε σε δεσμωτήριο του ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης Αθανασίου Διάκου, πριν τη δίκη και τη θανάτωσή του από τους Τούρκους. Εκεί σύρθηκε αιμόφυρτος ο Διάκος μετά τη μάχη και παρέμεινε αναμένοντας το τέλος του.
Σήμερα, στον ίδιο χώρο, λειτουργεί το Λαογραφικό Μουσείο Φθιώτιδας, το οποίο εκθέτει λαογραφικό υλικό μεγάλης σπουδαιότητας που βοηθά τον επισκέπτη να αναπλάσει την εικόνα της παραγωγής των αγαθών και της καθημερινής ζωής, στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης.
Στον πρώτο όροφο, παρουσιάζονται τα επαγγέλματα της προβιομηχανικής περιόδου, όπως ο Γεωργός, ο Κτηνοτρόφος, ο Γανωματής, ο Τσαγκάρης, ο Αργυροχρυσοχόος κ. ά. Από τα επαγγέλματα αυτά, άλλα έχουν εξαλειφθεί σήμερα και άλλα διατηρούνται με τελείως διαφορετική μορφή, στα μέσα και τους τρόπους παραγωγής, ενώ στον δεύτερο όροφο, παρουσιάζονται εκθέματα που φωτίζουν την καθημερινή ζωή, όπως οι παραδοσιακές ενδυμασίες για τον άνδρα και τη γυναίκα, τα κοσμήματα για το στολισμό της νύφης, ο αργαλειός και τα διάφορα υφαντά, η νυφική κρεββατοκάμαρα, η εστία και τα μαγειρικά σκεύη της παραδοσιακής οικίας κ. ά