ΙΣΤΟΡΙΚΟ εκτελεσθέντων στη Ξυλαγανή Ροδόπης 9-4-1944
Απρίλη του 1944 όταν 29 παλικάρια από την Ξυλαγανή έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία και την πατρίδα περνώντας στο Πάνθεον των Ελλήνων Ηρώων γράφοντας μία ακόμη λαμπρή σελίδα στην νεώτερη ιστορία του τόπου και χαράσσοντας ανεξίτηλα την συλλογική μας μνήμη.
«Ήθελαν να είναι ελεύθεροι και τους σκότωσαν τα Βουλγαρικά στρατεύματα κατοχής» αναγράφει η επιτύμβια πλάκα ,εδώ στο μνημείο που στήθηκε στη μνήμη των 29 συμπατριωτών μας αποτυπώνοντας επιγραμματικά το νόημα της θυσίας τους.
Οι 29 Ξυλαγανιώτες Θρακιώτες ήρωες αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι μίας μαρτυρικής ιστορίας της ιστορικής Θράκης που δυστυχώς δεν έχει δεόντως αναδειχθεί δεόντως ούτε έχει την θέση που της αρμόζει στην συλλογική μνήμη.
Την εποχή εκείνη η Θράκη ζώστηκε με μία σκληρή και ανάλγητη κατοχή. Στις Γερμανικές δυνάμεις προστέθηκαν και οι Βουλγαρικές που διείδαν την ευκαιρία υλοποίησης των στρατηγικών επιδιώξεων των εθνικιστικών ηγεσιών τους μέσα από την εφαρμογή μέτρων εκβουλγαρισμού των Θρακιωτών ,αλλοίωσης του εθνικού φρονήματός τους ,της θρησκευτικής τους αναφοράς αλλά και του πληθυσμού με μετακινήσεις και εκτεταμένους εποικισμούς .Σε κάθε χωριό εγκαταστάθηκαν Βούλγαροι ,η ελληνική γλώσσα τέθηκε υπό διωγμό ,η βία και η σκληρότητα ήταν κομμάτι μίας καθημερινότητας όπως και οι αρπαγές ζώων και πολύτιμων περιουσιακών στοιχείων των ελλήνων.
Οι Βούλγαροι είχαν ξαναπατήσει το πόδι τους στη Θράκη το 1913 και μέχρι το 1920 που η Θράκη ενσωματώθηκε στον εθνικό κορμό εφάρμοσαν μία πολιτική βίαιου εκβουλγαρισμού του τοπικού πληθυσμού με συνακόλουθη αλλοίωση του πολιτιστικού αλλά και του θρησκευτικού υπόβαθρου της .Στόχος η δημιουργία τετελεσμένων που θα οδηγούσαν σε ένα νέο στάτους κβο ,έναν εθνικό κατ ουσίαν ακρωτηριασμό της Ελλάδας .Η συνθήκη των Σεβρών απέτρεψε αυτήν την εξέλιξη ο στόχος όμως των Βούλγαρων εθνικιστών προφανώς παρέμενε άσβεστος και η ευκαιρία δόθηκε με τα νέα δεδομένα που δημιούργησε στην Βαλκανική χερσόνησο ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος.
Παρόλα αυτά το ηθικό των Θρακιωτών δεν κάμφθηκε και η αντίσταση στον κατακτητή που έδειχνε καθημερινά το σκληρό του πρόσωπο ήταν διαρκής και ακάματη.
Μέσα στα στήθη των παλικαριών της Ξυλαγανής ,προσφύγων όλων από εδάφη που κυρίως κυρίευσε η Βουλγαρία ,η φλόγα της αντίστασης και του θυμού άσβεστη .Ίσως να έπαιξε ρόλο σε αυτήν την στάση και η καταγωγή των κατακτητών που αποτελούσε μία διαρκή υπόμνηση των χαμένων πατρίδων της συντριπτικής πλειοψηφίας των κατοίκων της .
Η ηρωική απόφασή τους να πλαισιώσουν τις αντιστασιακές ομάδες όπου δρούσαν στη Θράκη,η μετέπειτα σύλληψη ,βασανισμός και εκτέλεσή τους ,η θυσία τους αυτή καθαυτή ήταν το λίπασμα στο δέντρο της λευτεριάς που ξαναζωντάνευε αφού πλέον το 1944 η ήττα των δυνάμεων του άξονα ήταν αναπότρεπτη
Ο Μαρτυρικός τους θάνατος κληροδοτεί σε όλους εμάς ,τους φορείς αυτής της βαριάς εθνικής κληρονομίας ένα ύψιστο χρέος.
Να κρατήσουμε τη μνήμη και την θυσία τους ζωντανή.
Να μην επιτρέψουμε στη συλλογική μνήμη να ξεχάσει .
Σήμερα περισσότερο από ποτέ, το μήνυμα της θυσίας τους είναι επίκαιρο.
Στις μέρες μας που η πατρίδα περνά δύσκολες ώρες και ορισμένες φορές γίνεται πολύς λόγος για την εθνική μας κυριαρχία, αυτοί οι αγωνιστές μας στέλνουν ακόμη ένα μήνυμα, Να παραμείνουμε αταλάντευτοι στις θέσεις μας να φυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού την πατρίδα και την ανεξαρτησία της.
Ναι είμαστε περήφανοι για εκείνους και δηλώνουμε ότι η σημαία του αγώνα ,της αντίστασης ,της προσδοκίας για ένα μέλλον καλύτερο δεν θα υποσταλεί ποτέ.
Για μας η δική τους θυσία είναι ιστορική ταυτότητα!
Ας αναπαύσει ο Θεός τις ψυχές των παλικαριών εκείνων και να κρατήσει τη μνήμη τους Αιώνια
Αθάνατοι!».
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ ΣΑΠΩΝ ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΑΥΡΙΔΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΜΝΗΜΗΣ ΤΩΝ 29 ΞΥΛΑΓΑΝΙΩΤΩΝ ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΕΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΟΧΗΣ την 9-4-2019