Ιστορικό Εξόδου Μεσολογγίου 10 Απριλίου 1826

Απο τον Δεκέμβριο του 1825 , με τον διορισμό του Ιμπραήμ απο τον Σουλτάνο ως αρχηγού της πολιορκίας , η ήδη δεινή θέση των πολιορκημένων χειροτέρεψε . Ισχυρές δυνάμεις του Ιμπραήμ απο το Δράπανο , θέση μεταξύ του Ρίου και Αιγαίου, πέρασαν στην απέναντι ακτή .Τα σπετσιώτικα πλοία δεν κατόρθωσαν να εμποδίσουν το πέρασμα . Όλο σχεδόν , τον Ιανουάριο του 1826 ισχυρή ναυτική δ΄ύναμη παο 50 και περισσότερα πλοία των τριων ναυτικών νησιών πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες στο Μεσολόγγι . Μιά επιτροπή απο το Μεσολλόγι πήγε στο Ναύπλιο για να ζητήσει βοήθεια . ήταν τόσο έντονη η βοήθεια . Πραγματοποιήθηκαν έρανοι , χρήματα έστειλε ο Καποδίστριας απο την Γενέυη κ.α. Ο χρόνος όμως περνούσε . όταν ο στόλος , χάρη σε ένα μέρος απο τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν , έφθασε στο Μεσολόγγι ήταν αργά. Είμαστε στον Φεβρουάριο του 1826 . Υπήρξε ένας φοβερός μήνας με πολλά θύματα απο τους συνεχείς βομβαρδισμούς . Οι υπερασπιστές με μεγάλη αυταπάρνηση προσπαθούσαν ,κυρίως τις νύχτες , να υψώσουν όπως όπως τα οχυρά τους. Στα μέσα του μηνός με παράτολμη έφοδο απομάκρυναν τους πολιορκητές . Απο την Ζάκυνθο και απο τα ελληνικά πλοία έφθασαν οι τελευταίες προμήθειες.  Τέλος Φεβρουαρίου έπεσε το Βασιλάδι και την ιδια μέρα παραδόθηκε το Ανατολικό . Μάρτιος. Αρχές του μήνα ο Ιμπραήμ πρότεινε την άνευ όρων παράδοση  η οποία απορρίφθηκε απο τους Μεσολογγίτες. Την 25η Μαρτίου η Κλέισοβα δέχτηκε επίθεση που αποκρούστηκε. Οι Αιγύπτιοι πολιορκητές έιχαν μεγάλες απώλειες . Ο Ιμπραήμ είχε συγκλονιστεί απο τις απώλειες γιατί ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο γαμπρός του ,Χουσείν Μπέης , ο οποίος είχς υποτάξει την Κρήτη . Έτσι απέφυγε τις επιθέσεις . Συνέχισε με κανονιοβολισμούς και περίμενε να λυγίσουν οι υπερσπιστές απο την πείνα . Ο στόλος , υδραίικα και σπετσιώτικα πλοία , στο τέλος Μαρτίου παρά τις προσπάθειές τους δεν μπόρεσαν να διασπάσουν τις γραμμές του διπλάσιου στόλου των Αιγυπτίων και ο Καραισκάκης χωρίς εφόδια , αδυνατούσε να επιτεθεί στο τουρκο-αιγυπτιακό στρατόπεδο . Οι πολέμαρχοι στο Μεσολόγγι , κάτω απο αυτές τις τραγικές συνθήκες αποφάσισαν έξοδο την Κυριακή των Βαίων, στις 10 Απριλίου του 1826 και ενημέρωσαν τις δυνάμεις του στρατοπέδου της Δερβέκιστας , για να ενεργήσουν ταυρόχρονα επίθεση στα νώτα του αντιπάλου . Σύμφωνα με το Σχέδιο , όσοι δεν μπορούσαν να μετακινηθούν παρέμειναν οχυρωμένοι στα σπίτια , για να πεθάνουν πολεμώντας , και όσοι είχαν δυνάμεις , μαζί με τα γυναικόπαιδα , χωρισμένοι σε τρία τμήματα , θα επιχειρούσαν , με το όπλο και το γιαταγάνι στο χέρι , την έξοδο . Το σχέδιο όμως προδόθηκε . Ο Καραισκάκης άρρωστος δεν μπορούσε να βοηθήσει ο ίδιος , οι ενισχύσεις απο την ορεινή Ναυπακτία περίπου 3.000 άνδρες δεν έφτασαν εγκαίρως , λόγω της κακοκαιρίας - έβρεχε δύο ημέρες - . Τελικά η έξοδος την συμφωνημένη ημέρα και ώρα , πραγματοποιήθηκε στη διάρκεια της νύχτας, κάτω απο τελέιως δυσμενείς συνθήκες .  Οι απώλειες και απο τις δύο πλευρές μεγάλες Η σφοδρή επίθεση των Ελλήνων βρήκε σθεναρή αντίσταση απο τους Τούρκους . Όταν ένα απο τα τρία τμήματα , διασπώντας τις γραμμές έφθασε στα ριζά του Ζυγού , δέχτηκε σφοδρή επίθεση . Στις επιθέσεις αυτές , εναντίον όσων είχαν σωθεί κατά την έξοδο , πήρε μέρος μικρός αριθμός Ελλήνων που προσέτρεξαν για βοήθεια . Οι απώλεις υπήρξαν βαριές , όπως και η αγριότητα που επέδειξαν ο Ιμπραήμ και ο Κιουταχής μέσα στην πόλη που εισήλθαν αλλά και στους αιχμαλώτους . Σώθηκαν 1.300 άνδρες και ελάχιστες γυναίκες . 1.700 βρήκαν τον θάνατο , ανάμεσά τους Παπαδιαμαντόπουλος Ιωάννης , Κοκκίνης Μιχαήλ , Μάγερ Ιάκωβος και άλλοι , κυρίως Γερμανοί Φιλέλληνες. Απο τα γυναικόπεδα σχεδόν όλα 6.000 οδηγήθηκαν στη Μεθώνη όπου πουλήθηκαν ή οδηγήθηκνα στα σκαβοπάζαρα της Κωνσταντινούπολης και της Αλεξάνδρειας . Γενικά στο διάστημα που εκτυλίχτηκε το γεγονός χάθηκαν περί τις 17.000 ζωές και υπολογίζεται ότι το ένα τέταρτο των απωλειών ανήκε στους επιτιθέμενους . Οι μαχητές του Μεσολογγίου , οι δημιουργοί του κορυφαίου γεγονότος της Επανάστασης , πολεμώντας μέσα απο το τειχάκι της μικρής πόλης και κατά την έξοδο απο αυτή , έδειξαν ποιά είναι τα ακράια όρια της ανθρώπινης ευψηχίας . Οι έλληνες συγκλονισμένοι , συνειδητοποίησαν πόσο δύσκολη ήταν η κατάσταση . Παρόλλο , όμως , που το συλλογικό άρχισε να κερδίζει έδαφος , οι φιλοδοξίες των πολιτικών και στρατιωτικών δεν καταλιασαν. Αντίθετα ο Φιλελληνισμός , που είχε καμφθεί εξαιτίας των εμφυλίων πολέμων , φούντωσε και πάλι σε όλη την Ευρώπη και στις ΗΠΑ . άρχισε να κινείται δραστήρια και να στέλνει τρόφιμα , χρήματα και πολεμοφόδια σε μεγάλες ποσότητες . Στη διάρκεια του ενός χρόνου που το Μεσολόγγι έμεινε απόρθητο , η Επανάσταση , αν και σε κρίσιμη φάση , δεν έσβησε και , επομένως το αγγλικό Σχέδιο και οι αγγλο- ρωσικές διαπραγματεύσεις , που έθεσαν τις βάσεις για την επίλυση του Ελληνικού ζητήματος με διπλωματικά μέσα , έγιναν σε χρονική στιγμή που η Επανάσταση όχι μόνον ήταν ζωντανή αλλά και προκαλούσε τον Θαυμασό όλης της Ευρώπης για την αντοχή και το σθένος των πολιορκημένων . Έτσι έπεσε το Μεσολόγγι  . (Πηγή Ιστορία του Νέου Ελληνισμού ΤΑ ΝΕΑ )